Hoe word je koploper ziekteverzuim?

Vorige maand presenteerde het Sociaal en Cultureel Planbureau een Europese ranglijst ziekteverzuim. Een verrassende lijst, want de koploper – met het meeste verzuim – is Finland. En op de laatste plaats staat Griekenland. Hoe komt dat? En waar staat Nederland?

De kurk blijft nog even op de champagnefles: nog steeds ligt het verzuim in ons land bovengemiddeld hoog. Meldt in heel Europa gemiddeld 43% van alle werknemers zich in een jaar ziek, wij komen daar net iets bovenuit: 49%. Aan de andere kant: in het jaar 2000 was het verschil veel groter: 37% om 52%. Niet langer zijn we koploper ziekteverzuim; we zijn gezakt naar de middenmoot.

Toch champagne dus? Wie de ranglijst van 27 landen wat beter bekijkt, gaat weer twijfelen. Want de nieuwe koploper ziekteverzuim heet Finland, en op de laatste plaats – met het minste verzuim dus – staat Griekenland. Vreemd, want arbodeskundigen in Zuid-Europa stellen Noord-Europa altijd als voorbeeld. En Finland is volgens velen zelfs het gidsland. Is die lijst eigenlijk wel betrouwbaar?

Verschillen
Volgens SCP-onderzoeker Patricia van Echtelt is een internationale vergelijking gewoon erg moeilijk. ‘In sommige landen zitten wachtdagen in de wet verankerd, in andere moet je bij je verzuimmelding standaard een briefje van de huisarts laten zien. In sommige statistieken wordt zwangerschap meegeteld, in andere niet.’

Daar komt nog bij dat ziekteverzuim wordt veroorzaakt door veel verschillende factoren. ‘Landen waar de gemiddelde leeftijd van werkenden hoger ligt, hebben meestal een hoger langdurig verzuim. Ook moet je kijken naar de arbeidsdeelname van mensen met een beperking, en zelfs naar die van vrouwen. Die laatsten verzuimen meer, onder andere omdat ze werken in sectoren als de zorg en het onderwijs. En dan heb je nog de sociale voorzieningen: die zijn in Finland bijvoorbeeld veel genereuzer dan in Griekenland.’

Lessen
Is Finland dus nog steeds het gidsland? Volgens van Echtelt kijken Europese verzuimexperts vooral naar… Nederland. ‘Over de hele linie is in Europa het verzuim flink gestegen. En bij ons is het juist gedaald. Hoe hebben we dat voor elkaar gekregen? Veel landen zijn nieuwsgierig naar onze nieuwe wetgeving: de Wet verbetering poortwachter uit 2002 en de Wia uit 2006. Die hebben, zowel bij werkgever als werknemer, geleid tot bewustwording. Verzuim is niet vanzelfsprekend; je kunt het terugdringen.’

Toch geeft het rapport ons nog een suggestie tot verbetering. ‘Je ziet dat het verzuim nog net iets lager ligt bij thuis- en telewerkers’ zegt Van Echtelt. ‘En dat geldt al helemaal bij mensen met een beperking. Als die thuis kunnen werken, hoeven ze niet iedere dag heen en weer naar hun werk. Daar komt nog bij dat het voor hen gemakkelijker is om hun werk te combineren met een afspraak in het ziekenhuis.’

Flexwerkers
Maar let wel: dit is geen pleidooi voor flexibele contracten. Inderdaad ligt het verzuim bij dit soort flexwerkers lager, maar dat heeft volgens van Echtelt andere oorzaken. ‘Wat je ziet is dat flexwerkers over het algemeen jonger zijn. Bovendien biedt zo’n flexcontract minder zekerheid. Dus dan meld je je als medewerker ook minder snel ziek.’